Gisteren 21 februari vlogen de volken voor de tweede keer dit jaar. De eerste reinigingsvlucht was op 27 januari.

Gisteren kwamen ze dus in de loop van de ochtend los van de wintertros, die op de vroege ochtend nog duidelijk zichtbaar was. Overal zag je bijen andere dode bijen naar buiten slepen. In een enkel geval kwam het toiletbezoek te laat en was de nood te hoog en werd de voorkant van de kast besmeurd met poep. 

Een stippenpatroon van de bijenpoep duidt op Nosema, een ziekte in de darm van de bijen. Streperige poep duidt daar niet op.

Vanwege het heerlijke voorjaarsweer een mooi moment om de stand van zaken op te maken omtrent de wintersterfte. Met nog slechts zes dagen te gaan tot de meteorologische lente begint, was gisteren het verschil tussen levende en dode volken snel te bepalen. Alhoewel het in een incidenteel geval nog lastig was. Het binnenbrengen van stuifmeel geeft het meest duidelijke antwoord op de vraag of er al broed aanwezig is. In een enkel geval nog geen stuifmeelhalers, maar niet alle volken worden op hetzelfde tijdstip aktief. Het duurt altijd even voordat de speurbijen drachtbronnen ontwaren en doorgeven via de rondedans, uitgaande van zeer nabije drachtbronnen.

Sommige imkers kunnen op die eerste voorzichtige warmere dag in februari hun nieuwsgierigheid niet bedwingen en trekken de kasten open en stellen het eerste broed bloot aan de nog lage temperatuur. Realiseer je goed dat het verschil tussen buiten en binnen de bijenkast ongeveer twintig graden is! 

Dat is hetzelfde verschil als tussen kamertemperatuur en vorst in huis! Twintig graden verschil is heel erg veel. Die eerste mooie dag moeten de bijen ongestoord hun dode soortgenoten kunnen ruimen en het eerste waardevolle stuifmeel kunnen halen en verwerken. Onze verstoring heeft tijdens die eeste mooie dag echt geen positieve invloed op de bijen. Het leggen van een pak suikerdeeg op het voergat valt natuurlijk niet onder deze negatieve invloeden, het leggen van suikerdeeg doen we uitsluitend in geval van voedselnood. 

In één geval tijdens mijn rondje bijen vermoedde ik dat rovers de schijn ophielden van een winteroverlevend volk, het vlieggedrag week duidelijk af. In wintersterfte enquetes worden altijd koninginnenproblemen betrokken bij de uitslag over wintersterfte. Wat mij betreft gaat het om de overleving van bijenvolken. Dat daarbij soms een moer het leven laat in de winter of onbevrucht het voorjaar haalt ten gevolge van een te late wissel in het najaar is voor mij niet relevant. Het volk zonder goede moer heeft het overleefd en blijft dus buiten de sterftecijfers bij mij. Ieder koninginnenprobleem kan door een geschoolde of ervaren imker opgelost worden. Onoplosbare problemen rond koninginnen bestaan niet. 

Bij mij blijft de wintersterfte na mijn rondje langs alle volken beperkt tot afgerond 15%. Dat wil dus zeggen dat gemiddeld 3 op de 20 volken verdwenen of dood waren. In het overgrote deel zijn de meeste volken al in oktober verdwenen door toedoen van het DWV type B virus. Na analyse van de genetische herkomst van de getroffen volken blijkt toch dat een bepaalde lijn hier overgevoelig voor is. Deze lijn wordt dit jaar uitgesloten van de teelt. 

Mijn 15% sterfte staat in schril contrast met de laatste cijfers gepubliceerd in American Bee Journaal van 62%. Onder de hobby-imkers (tot en met 50 volken) was dit 50%. Dit is een verlies van in totaal 1,1 miljoen bijenvolken. Men is zeer bevreesd voor de gevolgen voor de bestuiving van landbouwgewassen.  

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijen- en koninginnenteelt