De zwerm op de foto lijkt meer op een "onderaflegger", want deze voorzwerm verstopte zich afgelopen jaar onder mijn bijenkast. De raten werden gebouwd onder de schuiflade van de kast. Het feit dat de koningin geknipt was, zorgde voor deze zachte landing onder de kast. Aan de vergevorderde natuurbouwraten kun je zien dat ik de zwerm in eerste instantie niet heb opgemerkt. Naderhand heb ik de zwerm met succes in delen terug kunnen plaatsen in de kast.

In februari 2024 heb ik een blogbericht gepost over de zuigeling als zwermverhinderingsmethode. In feite is dit een variant op de veger. Doppen breken, veger, vlieger en broedaflegger maken zijn andere zwermbeperkende of zwermverhinderende maatregelen. Het knippen van een vleugeltje van de koningin of het arresten van de moer via de Rensonmethode beschouw ik niet als zwermverhinderende maatregelen, domweg omdat het volk toch gewoon gaat zwermen, echter hierbij blijft de moer achter en slaat de voorzwerm weer terug op de kast. 

In het rijtje van veger, vlieger en zuigeling past ook de tussenaflegger. Hoe gaat deze in zijn werk en wat zijn de verschillen tussen de methoden? 

De zuigeling is een variant op de veger en de tussenaflegger is een variant op de vlieger, echter met het grote verschil dat er bij de tussenaflegger geen tweede volk ontstaat, bij de andere methoden wel. Bij de tussenaflegger is er tijdelijk sprake van een nieuw volk, echter na negen dagen wordt deze weer verenigd met het oorspronkelijke volk. Hiermee zou de zwermdrift verdwenen moeten zijn. 

Meer info over zwermverhindering wordt er tijdens het webinar op 25 april gegeven, via deze link kun je je opgeven. 

Hoe gaat de tussenaflegger in zijn werk? Je hebt nodig: een extra kast bestaande uit een bodem, een broedkamer met dekplank en een dak. In de broedkamer moet aanwezig zijn een vol voerraam en een raam met open broed (mag uit het oorspronkelijke volk komen, wel de aanwezige belegde doppen eerst weghalen).  Het voerraam en het raam open broed worden in het midden van de broedkamer gehangen en aangevuld met ramen met kunstraat.

Het oorspronkelijke zwermdriftige volk wordt terzijde geplaatst en op de oude plaats komt de nieuwe kast in dezelfde kleur te staan met het raam open broed. Vervolgens wordt het oude volk weer terug geplaatst boven op het dak van de nieuwe kast. In principe kan er ook met een tussenbodem met vliegopening gewerkt worden (met een dergelijke separator werd vroeger gedemarreerd). Maar deze vorm van een kastbodem kennen de meeste imkers niet meer. Een gewone bodem kan dus ook. 

Doordat de vliegbijen gewend zijn naar de onderste vliegopening te vliegen, zullen ze dat blijven doen en komen ze in de nieuwe kast terecht. Daar treffen ze geen koningin aan, maar wel open broed. Dat zal leiden tot het aantrekken van redcellen.

In het bovenste volk zullen vanwege de aderlating de aanwezige belegde doppen meestal weg gevreten worden. Echter…. voor de zekerheid toch even controleren op doppen na drie of vier dagen en zo nodig wegbreken.

Na negen of tien dagen worden de redcellen uit de onderste kast, waarin het raam open broed zat, gecontroleerd op redcellen en worden deze allemaal weggenomen. Vervolgens worden de twee volken weer verenigd. Dit kan zonder extra voorzorgsmaatregelen omdat de beide volken uit het zelfde oorspronkelijke volk voortgekomen zijn.

Na de vereniging zal de zwermdrift verdwenen moeten zijn. Met de introductie van de nieuwe kast met ramen kunstraat wordt er tevens bij deze methode aan raatvernieuwing gedaan.

Uiteindelijk zal de bovenste broedkamer als honingbak kunnen fungeren en na de dracht afgenomen kunnen worden.  De oude raten worden na het slingeren omgesmolten tot was.

Binnenkort zal ik alle plussen en minnen van de verschillende methoden in een blogbericht verwerken. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

Bovenstaande beschrijving van de tussenaflegger komt uit het Imkerboek "Bijvriendelijk imkeren 2.0".