Foto: een veldhommel. Hommelkoninginnen teren in de winter op hun eigen lichaamsreserves. Honingbijen daarentegen leggen in de zomer grote voedselreserves aan in de vorm van honing. 

In sommige volken zijn de darren al buiten de deur gezet. Dat betekent dat de bijen tevreden zijn met hun koningin en geen plannen meer hebben om te wisselen. Andere volken zitten nog niet in deze fase en zorgen nog steeds voor voldoende darren om de laat geboren koninginnen uit andere volken nog te bevruchten. Vaak gaat dat de bevruchting van jonge moeren tot in september nog wel goed. 

Wanneer de darrenslacht - een verkeerde benaming eigenlijk want er wordt wel wat getrokken en geduwd aan de darren maar van afsteken is echter geen sprake - achter de rug is, kun je de oude moer eventueel omwisselen voor een jonge leggende moer. Gewoon tijdens een controle de oude moer in een kluisje stoppen en tussen de broedramen hangen aan een lucifer en bij de volgende controle een jonge leggende koningin in een kluisje zonder clipje en met suikerdeeg meenemen en op de plaats van de oude hangen. Gewoon omwisselen, de jonge leggende moer wordt meestal goed geaccepteerd. Met deze verjonging zorg je voor betere overlevingskansen in de winter. De jonge moer legt in de herfst langer door en bouwt daardoor meer langlevende winterbijen op en de kans op sterfte of spermatekorten in de winter zijn minimaal bij een jonge moer. 

In de onderstaande video leg ik uit hoeveel kilo droge kristalsuiker of hoeveel liter invertsuiker je moet inkopen om het bijenvolk ter grootte van een eenbaksvolk goed in te winteren. Goed betekent hier dat je niet in maart al moet lopen slepen met suikerdeeg. Een eenbaksbak heeft 14 kilo honing/wintervoer in de raten nodig. Een nog sterker tweebaksvolk of een sterk dadantvolk heeft 18 tot 20 kilo honing nodig. 

In een TBH, Topkast of boomstamkast kun je ook voeren via twee melkpakken geplaatst op de bodem tegen het laatst bezette raat aan. Steek een paar takjes of stro in de melkpakken om verdrinken te voorkomen. Wel even de top van het pak eraf snijden. 

De fout, die ieder jaar weer gemaakt wordt in de communicatie over inwinteren is de verwarring tussen de hoeveelheid die je moet inkopen en datgene wat er uiteindelijk in het bijenvolk aan wintervoer overblijft. Een suikeroplossing (kristalsuiker in water of invertsuiker in een can) bevat namelijk altijd meer water (=gewicht en liters) dan de bijen uiteindelijk overhouden in de cellen. De bijen brengen het vochtgehalte namelijk terug tot honingnivo, namelijk onder de twintig procent. Ze behandelen het suikerwater alsof het nectar is en ze gaan het indampen. Dit betekent dus gewichtsverlies!  

Dus de liters suikerwateroplossing de je aanmaakt of inkoopt zijn uitgedrukt in kilo's wintervoer in de bijenkast NIET hetzelfde. Tien kilo kristalsuiker geeft ongeveer 12 kilo wintervoer in de bijenkast. Dit is twee kilo te weinig wanneer er geen andere reserves meer in het volk zitten. Ditzelfde geldt voor een can invertsuiker. De 14 kilo vloeistof die een can bevat, worden ingedampt/ingedikt tot twaalf kilo wintervoer! 

Overigens mag je best het water voordat je het kristalsuiker erin oplost verhitten, er ontstaat geen HMF in water. Het verhitten is echter nergens voor nodig en is dus pure energieverspilling. Een pan met handwarm water is de beste basis om kristalsuiker in op te lossen. 

Koop dus niet te weinig in, beter straks na de winter een raam voer over dan een verhongerd volk!

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt