Als hekkesluiter van dit jaar een blogbericht over de natuurlijke ontwikkeling van de mijtenpopulatie in de nazomer en herfst.

Als docent bijenteelt leer ik alle basiscursisten om trouw het 3-gangen menu te gebruiken ter bestrijding van de mijtenpopulaties in onze bijenvolken. Dit geeft de nieuwe imkers in ieder geval de zekerheid dat de volken niet ten onder gaan in de winter aan virusinfecties als gevolg van te hoge mijtenbesmettingen. Op de vervolgcursisten wordt tevens geleerd hoe je volken kunt bemonsteren om de mijtbesmetting op de bijen vast te stellen en welke drempelwaarden niet overschreden mogen worden. Door de mijtenbesmetting te meten kun je de mijtenbehandeling soms achterwege laten. 

De gehanteerde drempelwaarde is meestal 2%. 100 Bijen mogen dan nooit meer dan 2 mijten bevatten. Op de schuiflade mogen in november niet meer dan 2 mijten per vier dagen vallen. Toch vind je in de literatuur ook hogere drempelwaarden, volken zouden volgens Duitse bronnen een mijtbesmetting van 10% moeten kunnen verdragen. 

Dit alles maakte mij nieuwsgierig naar de biologie van een mijtenpopulatie in samenhang met de bijenkolonie. In Azie, Afrika en Zuid-Amerika leven de mijten ook in bijenvolken, zonder dat 80% van de bijenvolken dood gaan. Waarom kan dit daar wel en hier niet? Deze materie wordt verder in een hoofdstuk van mijn imkerboek vanuit een onderzoek met Afrikaanse bijen uit de doeken gedaan. 

Om de levensloop van de mijten te doorgronden heb ik dit jaar 18 volken niet behandeld. Ik hou wel de mijtenbesmetting in de gaten om vroegtijdig toch in te kunnen grijpen. Tot op heden heb ik bij deze 18 volken nog niet ingegrepen, dus nog geen mijtenbehandeling uitgevoerd. Het betreft zowel nieuw opgezette volken als overjarige volken. 

In de 2 bijgevoegde documenten kun je de mijtenval in de afgelopen maanden volgen, zowel de mijtenval per dag als de cumulatieve mijtenval. Je ziet dat als je niks doet, er toch dagelijks grote aantallen mijten verdwijnen via de schuiflade. De mate van mijtenval is meestal direct gerelateerd aan de ernst van de mijtenbesmetting.  Je zou kunnen concluderen dat de mijtenpopulatie hetzelfde doet als het bijenvolk, je hebt langlevende wintermijten en kortlevende zomermijten. De mijtenpopulatie wordt in de winter ook veel kleiner dan de zomerpopulatie. Hoeveel kleiner? Dat weet ik helaas nog niet, omdat ik niet weet hoeveel mijten er in het volk uiteindelijk blijven leven. De verhoogde mijtenval eindigt in november tegelijkertijd met het verdwijnen van het broednest. 

De belangrijkste vraag is natuurlijk: is de verkleining van de mijtenpopulatie in de nazomer en herfst groot genoeg om het volk het komende jaar niet ten gronde te laten gaan aan mijten en virussen? Helaas is het antwoord op die vraag negatief wanneer het volk niet over Varroa Sensitieve Hygienische eigenschappen beschikt. Toch kan een slimme bedrijfsmethode met gerichte maatregelen tegen de mijt ook veel soelaas bieden tegen de mijtenreproductie. Hierbij denk ik aan: 1) een beperking van het broednest 2) het doorvoeren van een broedstop, bijvoorbeeld door het maken van een vlieger 3) door een eenmalige darrenraatmethode toe te passen na het maken van de vlieger.  

Volgend jaar zal ik deze methode toepassen op enige onbehandelde volken en vervolgens de mijtenbesmetting monitoren om te zien of deze methode voldoende soelaas biedt om het volk onbehandeld te laten voortbestaan. 

Ik wens jullie een goede jaarwisseling toe en een gezonde en mooie start van het nieuwe bijenjaar!

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt